Scabiës (Schurft)
Doelgroep
- Verpleegkundigen / verzorgenden
- Huishoudelijk assistenten
- Alle medewerkers die werken met voeding
- Paramedisch personeel
- Specialisten ouderengeneeskunde
- Begeleiders die geen verzorgende handelingen uitvoeren
- Vrijwilligers
- Stagiaires/Leerlingen/Nieuwe medewerkers
Locatie
- Verpleeghuis
- Verzorgingshuizen
- Woonzorgcentra
- Kleinschalige woonvormen
- Thuiszorg
- Woning of afdeling Korsakov cliënten
- Wijkzorg
Benodigde Materialen
- Handendesinfectans (wanddispenser of pompje)
- Vloeibare zeep en papieren handdoekjes
- Handschoenen
- Beschermende kleding; vochtwerend isolatieschort met lange mouw
- Plastic (vuilnis)zakken
- Waskar met voetpedaal
Zie protocol Benodigde Materialen
Doel
De verspreiding van scabiës voorkomen.
Waarom
Scabiës, in de volksmond bekend als schurft, is een besmettelijke huidziekte. Scabiës wordt veroorzaakt door de schurftmijt. In zorginstellingen komen uitbraken met scabiës voor, doordat mensen dicht op elkaar leven en soms intensief (zorg)contacten hebben.
In dit protocol wordt algemene informatie over scabiës gegeven en welke maatregelen er genomen moeten worden.
Wanneer
Indien bij een cliënt of medewerker scabiës is vastgesteld.
Bij een uitbraak situatie: Indien binnen een zorginstelling bij 2 of meer personen binnen dezelfde afdeling(en) scabiës is vastgesteld door de arts.
Werkwijze
Uitgebreide informatie is te vinden op de website LCI Scabiës. Daar zijn ook de bijlages te vinden die kunnen helpen bij de communicatie en als ondersteuning voor het uitbraak team.
Scabiës in het kort
| Vraag | Antwoord |
|---|---|
| Hoe ontstaan klachten | De scabiës mijt graaft gangetjes in de huid en legt daar eitjes. Klachten ontstaan door een overgevoeligheidsreactie op de mijten, hun uitwerpselen en de eitjes |
| Welke klachten kun je krijgen | • Jeuk. Vooral als het warm is of ’s nachts. Jeuk kan over het hele lichaam voorkomen • Bultjes of blaasjes, vooral tussen vingers, op polsen en voeten. Soms zijn ook de typische gangetjes van de mijten te zien |
| Incubatieperiode | Doorgaans ontstaan de eerste klachten 2-6 weken na besmetting. In zorginstellingen wordt uitgegaan van een periode van 10 weken |
| Gewone scabiës | Er zijn meerdere soorten scabiës. Dat heeft te maken met het aantal mijten dat iemand bij zich draagt. Bij (relatief) gezonde mensen die kunnen krabben is meestal sprake van gewone scabiës. Door het krabben worden steeds mijten gedood, waardoor het totale aantal laag blijft (ong. 10-15) |
| Wanneer ben je besmettelijk | Je bent besmettelijk als er mijten op je huid aanwezig zijn. Dit is doorgaans 1-2 weken na de besmetting. Het kan zijn dat je dan nog geen klachten hebt. |
| Hoe raak je besmet bij gewone scabiës | • Door > 15 minuten huid-huid contact met een besmet persoon te hebben ( zoals ADL, zalven etc.) • Door een bed te delen met een besmet persoon • Door kleding of knuffels van een besmet persoon te gebruiken |
| Gaat scabiës vanzelf over | Nee. Je moet behandeld worden, de klachten gaan niet vanzelf over en je blijft besmettelijk voor anderen |
| Hoe wordt je behandeld | Je kunt met tabletten of zalf behandeld worden of een combinatie van deze middelen. Het is belangrijk om alle mensen in een gezin gelijktijdig te behandelen. Naast medicatie moet ook kleding en beddengoed gewassen worden |
| Hoe lang ben je nog besmettelijk na behandeling | 12 uur na de behandeling ben je niet meer besmettelijk. Binnen de zorg hanteren we een ruimere periode van 24 uur |
| Overleeft de mijt buiten het lichaam | Ja. De mijten kunnen ong. anderhalve dag buiten het lichaam overleven. Na 3 dagen zijn mijten in het algemeen dood |
| Mag je werken als je mogelijk besmet bent? | Als je klachten hebt, maar er is nog geen scabiës bij je vastgesteld mag je werken. Voorwaarde is dat je een schort met lange mouwen en handschoenen draagt bij de zorg |
Scabiës crustosa
Een zeldzame variant van scabiës is scabiës crustosa. Deze tabel beschrijft de punten die afwijken t.o.v. gewone scabiës. Alle andere punten zijn hetzelfde als in tabel "scabiës in het kort".
| Vraag | Antwoord |
|---|---|
| Scabiës crustosa | Bij mensen met verminderde immuunrespons, mensen die geen jeuk ervaren door neurologische problemen of niet kunnen krabben, kunnen veel meer mijten voorkomen, tot miljoenen. Dit wordt scabiës crustosa genoemd. Deze vorm is zeer besmettelijk, maar komt weinig voor |
| Hoe raak je besmet bij scabiës crustosa | Door elk vluchtig contact met een besmet persoon of contact met besmette materialen van deze persoon |
Maatregelen bij bewoners/ cliënten met scabiës
Bij bewoners/cliënten met vastgestelde gewone scabiës moet contactisolatie met schort met lange mouw en handschoenen toegepast worden. Dit moet gedaan worden tot minimaal 24 uur na de 2e behandeling.
Bij bewoners/cliënten met vastgestelde scabiës crustosa moet contactisolatieschort met lange mouw en handschoenen toegepast worden. Dit moet gedaan worden tot de mijt niet meer aangetoond kan worden.
Uitbraak scabiës stappenplan intramuraal
Indien binnen een zorginstelling bij 2 of meer personen binnen dezelfde afdeling(en) scabiës is vastgesteld door een arts, is er sprake van een uitbraak. Hieronder wordt een stappenplan voor de aanpak van een uitbraak weergegeven.
Ter ondersteuning van het uitbraakteam kan eventueel de checklijst scabiësuitbraakteam gebruikt worden
Stap 1. Melding uitbraak
- De afdelingsmanager of de zorgmedewerker of de arts meldt de uitbraak bij:
- Deskundige infectiepreventie
- Specialist ouderengeneeskunde
- Bedrijfsarts
- De deskundige infectiepreventie meldt de uitbraak aan de afdeling infectieziekten van de GGD, volgens arikel 26 van de Wet publieke gezondheid.
- Er wordt een uitbaakteam geformeerd, welke uit minimaal de volgende disciplines bestaat:
- Manager betreffende afdeling(en)
- Specialist ouderengeneeskunde of medisch eindverantwoordelijke
- Deskundige infectiepreventie
- Bedrijfsarts. In de praktijk zal deze vaak niet aanwezig kunnen zijn. Deze wordt dan geïnformeerd door het team en waar nodig geconsulteerd door medewerkers
- GGD medewerker
Het uitbraakteam komt op zo kort mogelijke termijn bij elkaar. De deskundige infectiepreventie legt alle feiten en afspraken vast in een uitbraakverslag.
Stap 2. Inventarisatie
Het uitbraakteam inventariseert de volgende zaken:
- Welke medewerkers en/of cliënten klachten hebben --> medewerkers voor diagnostiek naar de huisarts verwijzen. Indien een SOG aanwezig is met ervaring met een dermatoscope kan deze de diagnose bij cliënten stellen. Hij of zij kan ook de diagnostiek voor verzorgingshuisklanten op zich nemen of overleggen met de huisarts.
- Welke medewerkers en/of cliënten contact hebben gehad met personen met bewezen scabiës gedurende de afgelopen 6 weken.
Contacten in beeld brengen
| Gewone scabiës | Scabiës crustosa |
|---|---|
| - Medewerkers die in de afgelopen 6 weken >15 minuten* huid-huid contact hebben gehad met de besmette persoon - Indien intramuraal: cliënten die een gezamenlijke huishouding voeren met een besmet persoon |
- Iedereen die in de afgelopen 6 weken vluchtig contact heeft gehad met de besmette persoon of kleding, beddengoed etc. van de besmette persoon |
*hier kan van afgeweken worden in overleg met het uitbraakteam. Bij regionale verheffing kan gekozen worden voor een kortere contacttijd
- Alle gegevens worden vastgelegd in een contactlijst.
Stap 3. Maatregelen bewezen scabiës
Cliënten
- Worden verpleegd in contactisolatie met schort met lange mouw en handschoenen en blijven op de eigen afdeling
- Worden behandeld met tabletten en/of zalf, 24 uur na behandeling is de cliënt niet meer besmettelijk. Indien meerdere meldingen binnen kort tijdsbestek dan bij voorkeur gelijktijdig behandelen
- Worden gelijktijdig met contact nogmaals behandeld. Zie ook stap 4.
- Vóór en na iedere eerste en laatste behandeling:
- Alle was (kleding en beddengoed) wordt verzameld in waszakken; deze moeten gesloten naar de wasruimte of verzamelruimte vervoerd word
- Wastemperatuur bij voorkeur minimaal 60 graden
- Indien contactpersoon van cliënt de was verzorgen: kleding eerst 72 uur in gesloten zak bewaren alvorens mee te geven
- Indien intern gewassen wordt, wasgoed zo spoedig mogelijk wassen. Bij de verwerking van het vuile wasgoed schort met lange mouw en handschoenen dragen. NB als de cliënt met zalf behandeld wordt, was dan alle kleding vóórdat de cliënt gedoucht wordt om de zalf af te wassen. Zo kan de cliënt na het douchen schone kleding aantrekken en kan deze niet door vuile kleding opnieuw besmet worden.
- Indien extern gewassen wordt, rode waszakken gebruiken en aanmelden bij externe wasserij volgens afspraak van de zorginstelling
- Materialen die niet gewassen kunnen worden minimaal 72 uur in gesloten zak bewaren.
- Er zijn geen extra maatregelen nodig t.a.v. schoonmaak van de omgeving
NB Bij scabiës crustosa zijn wel extra maatregelen t.a.v. schoonmaak van de omgeving nodig. Het uitbraakteam bepaalt wat, door wie en wanneer wordt schoongemaakt en informeert de medewerker hierover.
Medewerkers
- Worden uit het werkproces gehaald
- Worden naar de huisarts verwezen voor behandeling , ook voor eventuele familieleden met klachten/ bewezen scabiës
- Mogen 24 uur na de 1e behandeling weer komen werken
- Worden gelijktijdig met contacten nogmaals behandeld, zie stap 4.
Stap 4. Maatregelen bij contacten
- Indien medewerkers klachten melden maar diagnostiek niet direct mogelijk is, mogen contacten werken met schorten met lange mouwen en handschoenen
- Bij de 2e behandeling alle contacten zoveel mogelijk gelijktijdig of binnen een zeer korte periode behandelen
- Tussen de 1e behandeling en de 2e behandeling zit minimaal 7 dagen en maximaal 14 dagen
Stap 5. Communicatie
Het uitbraakteam informeert de volgende groepen over de uitbraak en de genomen maatregelen en afspraken vóór en na de behandeling, tot het einde van de uitbraak
- Raad van Bestuur
- Bewoners/ cliënten en familieleden/ wettelijke vertegenwoordigers
- Medewerkers betrokken afdeling
- Medewerkers overige afdelingen
Informatiemateriaal behandeling met tabletten : Ivermectine
Informatiemateriaal behandeling met zalf: Permetrine
Overig informatiemateriaal is te vinden op de LCI richtlijn Scabiës
Stap 6. Follow-up na de behandeling
Bij uitbraken in zorginstellingen wordt 2x de maximale incubatieperiode van 10 weken aangehouden als follow-up periode. Het uitbraakteam heeft in deze periode enkele malen contact over de voortgang. Indien na 20 weken geen nieuwe gevallen van scabiës gemeld zijn, kan de uitbraak worden afgesloten.
Scabiës bij een cliënt in de wijkverpleging
Als bij een cliënt in de wijkverpleging scabiës wordt vastgesteld, hebben wijkverpleging medewerkers mogelijk risico gelopen. Neem contact op met de deskundige infectiepreventie. De deskundige infectiepreventie overlegt met de GGD over een risico-inschatting en mogelijke behandeling. Indien nodig wordt de medewerker verwezen naar de bedrijfsarts of eigen huisarts.
Soms wordt door een behandelaar of huisarts een behandeling voorgeschreven en wordt aan de wijkzorg gevraagd hier een rol in te spelen. De behandeling kan bestaan uit zalf en/of tabletten. Om een behandeling te kunnen laten slagen, moeten er voorafgaand aan- en na de behandeling maatregelen rondom kleding, beddengoed etc. gedaan worden. Huisgenoten worden ook vaak mee behandeld. Neem contact op met de GGD in uw regio. De verpleegkundigen van de afdeling infectieziekten bestrijding van de GGD hebben ervaring met de behandeling van scabiës en kunnen helpen om de behandeling zo goed mogelijk te laten verlopen.
Verantwoordelijkheden
Behandelend arts (specialist ouderengeneeskunde, huisarts):
- stelt isolatie in;
- informeert de cliënt over de maatregelen;
- beslist wanneer isolatiemaatregelen opgeheven kunnen worden;
- coördineert de medische gang van zaken rondom opname en behandeling;
- is verantwoordelijk voor informatieoverdracht bij overplaatsing van de cliënt;
- neemt deel aan het uitbraakoverleg.
Leidinggevende/ Manager
- informeert de medewerkers over de situatie;
- zorgt voor adequate personele bezetting;
- zorgt voor voldoende beschermende middelen;
- neemt deel aan het uitbraakoverleg.
Verzorgenden / verpleegkundigen / huishoudelijk assistenten
- volgen de instructies in dit protocol.
Werkgever
- biedt benodigde materialen aan die aan de gestelde normen voldoen.
Deskundige infectiepreventie
- neemt deel aan het uitbraakoverleg;
- beantwoord infectiepreventie vragen die vanuit de afdeling komen;
- legt feiten en afspraken van het uitbraakteam vast in een uitbraakverslag.
Definities
Scabiës ( Schurft): Jeukende aandoening, veroorzaakt door een mijt. Scabiës is een zeer besmettelijke aandoening
Scabiës crustosa: Bij mensen met verminderde immuunrespons, mensen die geen jeuk ervaren door neurologische problemen of niet kunnen krabben, kunnen veel meer schurftmijten voorkomen, tot miljoenen. Dit wordt scabiës crustosa genoemd. Deze vorm is zeer besmettelijk
GGD: Gemeentelijke Gezondheidsdienst
